پیش به سوی ایران دیجیتال-دست نوشته مهندس آذری جهرمی

از ابتدای قرن حاضر به‌تدریج پای در ساحت انقلابی نهادیم که چهارمین انقلاب صنعتی نام گرفت؛ انقلابی که فراتر از تحول اینترنت و دوران شبکه‌های مجازی، جهان را به‌سوی دگرگونی شگرفی پیش می‌برد. با این تحول، تغییرات سریع، عمیق و نظام‌مندی را در تمام عرصه‌های زندگی بشر؛ از اقتصاد و سیاست گرفته تا مسائل اجتماعی، زیست‌محیطی، اشتغال و کارآفرینی شاهد هستیم. در حقیقت، چهارمین انقلاب صنعتی که ترکیبی از فناوری‌های مختلف است، کل نظام تولید و مدیریت را تحت تأثیر قرار داده و با تحولی فراگیر منجر به دیجیتالی شدن جوامع و بهبود کیفیت زندگی بشر شده است. باید توجه داشت این تحول بزرگ که بر فناوری دیجیتال استوار است، به لحاظ مقیاس و پیچیدگی به هیچ‌یک از تجربه‌های پیشین جامعه بشر شباهتی ندارد و ازآنجاکه سرعت این انقلاب بیش از انقلاب‌های صنعتی پیشین است، واکنش ما به این تحول آینده ما را رقم می‌زند.  حال سؤال اینجاست که با گام نهادن به دامنه چنین تغییرات جدی، نظام‌مند و عمیقی در زندگی بشر، تکلیف ما چیست؟

آیا باید نظاره‌گر خاموش رویدادهای اطراف  خود باشیم و با نفی این تحولات سعی در دور ماندن از تأثیرات آن کنیم یا با چشمان باز یکی از مسافران این قطار پرشتاب شویم و از مزایای آن برای تحقق اهداف و آرمان‌های عالی خود بهره ببریم؟ قطار دیجیتالی شدن به‌سرعت در حال حرکت است و بی‌تردید اگر ملتی به آن نپیوندد و غفلت کند، از این کاروان تحول جا می‌ماند و در فرایند توسعه دچار مشکل می‌شود. در حقیقت موفقیت در انتظار ملت‌هایی است که بتوانند سریع‌تر بر قطار این تحول سوار شوند و از ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیش‌آمده به‌واسطه آن، نهایت بهره را ببرند.

ازاین‌پس توسعه کشورها با شاخص تحول دیجیتال ارزیابی خواهد شد و ازآنجاکه این تحول، حرکت در مرزهای دانش است، کشورهایی که به‌سرعت و با تکیه بر دانش بومی و با برنامه‌ای منسجم و منظم در مسیر این کاروان با آن همراه شوند، در فرایند توسعه از دیگران پیشی خواهند گرفت. موضع ما در برخورد با این تحولات، از منظر سود و زیان کل جامعه است. به بیان دیگر، درک این حقیقت ضروری است که نباید در برابر این مسیر مانع ایجاد کرد؛ چراکه سیر تحولات نشان می‌دهد چاره‌ای جز پیوستن به این تحول نداریم و مقاومت در برابر آن <<آب در هاون کوبیدن>> است. قطعاً در این تحول جهانی، مواهب و مزایای بی‌شماری برای ما نهفته است. کاهش بوروکراسی اداری، تغییر مفهوم کسب‌وکار و توسعه کارآفرینی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی تجدیدناپذیر، کاهش هزینه‌های اجرائی، تسهیل دسترسی مردم به خدمات، آموزش و تحقق آرمان‌ها و اهداف نظام، بخشی از مزایای همگام شدن با این تحول است که در بستر دیجیتالی شدن نصیب ما می‌شود. در مسیر پیوستن به تحول دیجیتال، توجه به دو مورد اجتناب‌ناپذیر است.

نخست افزایش سواد رسانه‌ای عموم مردم به منظور پیوستن به کاروان تحول دیجیتال و سپس افزایش سواد رسانه‌ای و درک مدیران و مسئولان برای پیشگام شدن در پیوستن به این کاروان پرسرعت. هنوز در برخی از سازمان‌های حاکمیتی و دولتی شاهد مقاومت برخی از مسئولان ارشد یا مدیران میانی در برابر تحول دیجیتالی هستیم که البته دلایل مختلفی دارد. نداشتن درک صحیح از ضرورت پیوستن به کاروان جهانی تحول دیجیتالی شدن، قطع برخی از منافع گروهی یا فردی و ترس از نفوذ بیگانگان یا نشت اطلاعات، تنها برخی از دلایل مقاومت‌های فعلی در برابر این تحول است.

برای شکستن چنین مقاومت‌هایی و حذف موانع این مسیر، هم نیازمند اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی هستیم و هم گاهی باید با جدیت فرمان ایجابی صادر کنیم. ولی ازآنجاکه فرصت ما برای پیوستن به این قطار پرسرعت اندک است، باید در از ‌پیش رو برداشتن این مقاومت‌ها تعجیل کرد. در این میان انتظار می‌رود نخبگان و صاحبان رسانه با برشمردن مزایای متعدد و آشکار کردن زوایای پنهان این تحول و تبیین آن به زبان ساده برای مردم بکوشند و با آگاه‌سازی، بستر و شرایط استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های این تحول را در بین آحاد مردم، سیاست‌گذاران و مجریان فراهم کنند. امروز طرح‌های بزرگی نظیر دولت الکترونیک، دولت همراه، شبکه ملی اطلاعات، رجیستری تلفن همراه و سایر طرح‌های ملی در بستر تحول دیجیتال شکل‌گرفته‌اند و راهگشای مسیر توسعه و برطرف‌کننده موانعی مانند فساد، بوروکراسی و رانت هستند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، با رصد دقیق اتفاقات فناورانه در عصر حاضر و پیش‌بینی تأثیرات این تحولات در آینده کشور می‌کوشد با توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات در لبه فناوری از جمله فضای ابری، اینترنت اشیا و داده‌های بزرگ‌مقیاس، خود را برای استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌های پیش‌آمده به‌واسطه این تحول جهانی آماده کند؛ علاوه بر این، رسیدن به این هدف با افزایش فهم عمومی جامعه و درک مسئولان و به‌ویژه اتخاذ سیاست واحد در این زمینه امکان‌پذیر است. در غیر این صورت، غفلت از این فرصت با توجه به دامنه گسترده و سرعتی که این انقلاب دارد، دستاوردی جز زیان از عقب‌ماندگی کشور به همراه نخواهد داشت. بنابراین اگر به دنبال نقش و اثرگذاری در جهان و اعتلای فرهنگ و دانش کشور خود هستیم و نمی‌خواهیم سیل تحولات ما را به ناگزیر به ناکجاآباد ببرد، بهتر است تا فرصت باقی است بر این قطار پرسرعت سوار شده و با تحولات جهانی همگام شویم. پس، سوار بر قطار تحول دیجیتال، پیش به سوی ایران دیجیتال.

منبع: دیتیجی