سواد رسانه‌ای، کلید زندگی دیجیتال

سواد رسانه‌ای یا Media Literacy‌ نوعی تکنیک عملی و مهارت بسیار ویژه است که در عصر حاضر یکی از مهم‌ترین آموزش‌ها در جهان تلقی می‌شود. سواد رسانه‌ای به فرد این توانایی را می‌دهد که تحلیل مناسبی از مطالب منتشر شده در انواع شبکه‌های رسانه‌ای را داشته باشد. روزانه مطالب بسیار زیادی در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و یا حتی اخبار مربوط به افراد مشهور و بازیگران در طول روز انتشار می‌یابد که برخی از آنها شایعاتی هستند که واقعیت ندارند. در سال‌های اخیر به‌وفور شاهد این موضوع بوده‌ایم که بسیاری از صحبت‌های افراد در شبکه‌های رسانه‌ای دچار تحریف می‌شود و با کم‌وزیاد کردن و منقطع کردن این سخنان مفهوم کلی مطلب و خبر کاملاً عوض می‌شود. افراد، باسواد رسانه‌ای قادر به کشف پیام‌های پیچیده موجود در محتوای تلویزیون، رادیو، روزنامه‌ها، مجلات، کتاب‌ها، بیلبوردهای تبلیغاتی، اینترنت و سایر رسانه‌های مستقل خواهند شد. آن‌ها همچنین می‌توانند رسانه‌های خود را ایجاد کرده و در شکل‌گیری فرهنگ رسانه‌ای مشارکت فعالانه داشته باشند، این امر سبب می‌شود مردم از حالت مصرفی خارج شده، از رسانه‌ها به‌صورت هوشمندانه‌ای بهره‌مند شوند.

سواد رسانه‌ای به سه سطح عمومی، متوسط و پیشرفته تقسیم می‌شوند که مفاهیم عمومی به اینکه چگونه رسانه‌ها ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند تمرکز می‌کند و مفاهیم متوسط به چگونگی ایجاد معنا از مفاهیم رسانه‌ای می‌پردازد و همچنین مفاهیم پیشرفته تعامل رسانه‌ها و جامعه و نقش سواد رسانه‌ای در ایجاد تغییرات را بررسی می‌کند.

سواد رسانه ای، فن و تکنیکی است که ما از طریق آن قادر می شویم به عنوان مخاطبی فعال و پویا، با پیام های رسانه ای مواجه شویم و در برابر پیام های رسانه ای، قدرت تمیز داشته باشیم.  هدف سواد رسانه ای، ایجاد توانایی در افراد، برای کنترل برنامه ریزی رسانه ای است. رسانه ها ما را به گونه ای تربیت می کنند تا زندگی خود را بر اساس زمان پخش برنامه های آن ها تنظیم کنیم. کسانی که مهارت سواد رسانه ای خود را توسعه ندهند، گرفتار جزر و مد پیام های رسانه ای می شوند بنابراین هدف از سواد رسانه ای، این است که به افراد نشان دهیم چگونه اوضاع را از رسانه ها گرفته و به خود بازگردانند . اولین گام در انتقال کنترل از رسانه به مخاطب این است که بدانیم رسانه ها چگونه ذهنیت ما را برنامه ریزی می کنند این برنامه ریزی توسط رسانه ها و به طور مداوم در دو مرحله چرخشی رخ می دهد و  بارها و بارها تکرار می شود . یکی از این مراحل، محدود کردن انتخاب ها و مرحله بعدی، تقویت و تحکیم تجربه است. از طرفی دیگر، مرز بین دنیای واقعی ما و جهان رسانه و تمایز این دو از هم به طور فزاینده ای سخت می شود. رسانه ها برای ورود ما به دنیایشان منتظر نمی مانند، در عوض پیام های خود را به دنیای ما تحمیل می کنند. از آنجا که بخش اعظمی از مواجهه ما با پیام های رسانه توسط خودمان برنامه ریزی نمی شود، متوجه نمی شویم تا چه حد در معرض پیام های رسانه ای قرار می گیریم. هدف سواد رسانه ای، آگاهانه در معرض رسانه ها قرار گرفتن است.