فرهنگ سازمانی

دانش سازمان و مدیریت (مبتنی بر متون علمی دانشگاهی)
 فرهنگ سازمانی

فرهنگ سازمانی (Organizational culture) مجموعه ای از مفروضات اساسی است، که افراد سازمان، در رو به رو شدن با مسائل، انطباق با محیط و دستیابی به وحدت و انسجام داخلی، ایجاد، کشف و توسعه داده‌اند و در نتیجه به‌عنوان روش صحیح ادراک، تفکر و احساس، به اعضای جدید انتقال می‌یابد.

فرهنگ هر سازمانی متفاوت است و مهم است که در ساخت فرهنگ سازمانی، چه راهی برای زیست کارکنان در پیش گرفته می شود و  نهایتا فرهنگ جمعی از چه ویژگی هایی برخوردار می گردد.

• همسو بودن یکی از ویژگی‌های کلیدی در هر فرهنگ سازمانی است. همسویی زمانی اتفاق می‌افتد که اهداف شرکت و انگیزه‌های کارکنان در یک جهت باشد. شرکت‌هایی با فرهنگ سازمانی قوی به‌صورت مستمر اهداف خود را رصد می‌کنند و برای همسو کردن اهداف و چشم انداز شرکت تلاش می‌کنند.
• فرهنگ قدردانی در سازمان‌هایی با فرهنگ سازمانی قوی وجود دارد. قدردانی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد: برگزاری مراسم‌هایی برای تجلیل عمومی از کارکنان، ارسال یادداشتی برای تشکر، یا ترفیع شغلی. فرهنگ قدردانی، فرهنگی است که در آن همه اعضای تیم به طور مکرر از کمک‌های دیگران تقدیر و تشکر می‌کنند.
• به‌وجود آوردن اعتماد برای هر سازمانی، امری حیاتی است. با گنجاندن اعتماد در فرهنگ سازمانی، اعضای تیم این فرصت را دارند تا خود را بیشتر نشان دهند، به دیگران اعتماد کنند و در نهایت وقتی کاری جدید را امتحان می‌کنند، از سوی همکاران و مدیران تشویق شوند.
• عملکرد در سازمان‌هایی با فرهنگ سازمانی قوی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این شرکت‌ها، کارکنان برای موفقیت به یکدیگر انگیزه می‌دهند و در نتیجه، سودآوری و بهره‌وری در تمام تیم‌ها افزایش پیدا می‌کند.
• انعطاف‌پذیری یک عامل کلیدی در محیط‌های بسیار پویا است، که تغییرِ مداوم بخشی جدایی‌ناپذیر از این محیط‌ها است. وجود انعطاف‌پذیری در فرهنگ سازمانی، به تمام افراد خصوصا مدیران این فرصت را می‌دهد تا برای تغییرات آماده باشند و تصمیمات درستی در قبال آنها بگیرند.
• کار تیمی نیز از مهم‌ترین ویژگی‌های فرهنگ سازمانی عالی است. کار تیمی شامل همکاری، برقراری ارتباط و احترام بین اعضای تیم می‌شود. وقتی همه اعضای تیم از یکدیگر حمایت کنند، بهره‌وری بهبود پیدا می‌کند و در حین انجام کار نیز، از آنچه انجام می‌دهند لذت می‌برند.
• صداقت و اخلاق نیز مانند اعتماد، امری حیاتی در فرهنگ سازمانی است و تمام تیم‌ها در زمان تصمیم‌گیری، تفسیر نتایج و مشارکت، به آن تکیه می‌کنند. مفروضات و باوردهای ذهنی در دایره اخلاق، صداقت و شفافیت از مؤلفه‌های مهم در فرهنگ سازمانی هستند.
• نوآوری، سازمان‌ها را به سمت استفاده حداکثری از انواع فناوری، منابع و بازارهای موجود سوق می‌دهد. نوآوری در فرهنگ سازمانی به این معنی است که شما تفکر خلاق را در تمام جنبه‌های کسب‌وکار خود، حتی ابتکارات فرهنگی خود به کار می‌گیرید.
• سلامت روان نیز از مهم‌ترین مولفه‌ها و ویژگی‌های فرهنگ سازمانی عالی است. سلامت روان، ارائه بازخورد و همچنین حمایت از کارکنان در زمان انجام کارها را آسان‌تر می‌کند. به یاد داشته باشید که سلامت روان از تیم‌ها آغاز می‌شود و مدیران هستند که باید آن را تیم‌ها تزریق کنند.
  

  فرهنگ سازمانی قوی

  وقتی یک سازمان درون خود فرهنگ سازمانی قوی و غنی داشته باشد، سه اتفاق رخ خواهد داد: کارکنان می‌‌دانند که مدیریت ارشد از آنان چه انتظاراتی دارد و انتظار می‌رود در موقعیت‌های مختلف چه رفتاری از آنان دیده شود. کارکنان هم به این باور می‌رسند که واکنشی که از آنان مورد انتظار است واکنشی کاملاً درست است و همچنین می‌دانند که اگر ارزش‌های سازمان را به نمایش بگذارند، سازمان به آنها پاداش خواهد داد.

   

  هفت ویژگی فرهنگ سازمانی (از دیدگاه رابینز)

  ریسک‌پذیری و نوآوری (Innovation and risk taking): کارکنان سازمان تا چه حد به نوآوری و ریسک‌کردن تشویق می‌شوند؟

  توجه به جزئیات (Attention to detail): تا چه حد از کارکنان انتظار می‌رود که دقت داشته باشد و قدرت تحلیل خود را در توجه به جزئیات به‌کار بگیرند؟

  نتیجه‌گرایی (Outcome orientation): مدیریت تا چه حد بر روی دستیابی به نتایج تأکید دارد و نتیجه‌گیری را نسبت به روش دستیابی به نتیجه در اولویت قرار می‌دهد؟

  انسان‌گرایی (People orientation): تا چه حد در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها، به اثر آن‌ها بر روی افرادی که داخل سازمان کار می‌کنند توجه می‌شود؟

  گرایش به کار تیمی (Team orientation): فعالیت‌های مجموعه تا چه حد حول کارهای تیمی می‌گردد؟ آیا به جای افراد، کارها به تیم‌ها واگذار می‌شود؟

  تهاجمی بودن (Aggressiveness): افراد داخل سازمان تا چه حد تهاجمی و رقابتی برخورد می‌کنند؟

  ثبات (Stability): تا چه حد رفتارها و برنامه‌های سازمان، بر حفظ وضعیت موجود (به جای رشد و حرکت به جلو) تأکید می‌کنند؟

  مهندسی فرهنگ در شرکت‌ها و سازمان‌ها

  مدیران با رفتار سازمانی خود، با روش‌هایی که برای مدیریت بحران‌ها و رفع مشکلات به‌کار می‌گیرند، با مراسم‌ها و نمادها و تنبیه‌ها و تشویق‌ها، نقش مهمی در شکل‌گیری و تغییر و تعدیل فرهنگ‌ها ایفا می‌کنند.

  از سوی دیگر، فرهنگ نقش مهمی در کیفیت زندگی کاری در یک سازمان و نیز سطح عملکرد دارد. بنابراین، مدیران آشنا با مقوله‌ی فرهنگ، می‌توانند به وسیله‌ی مهندسی هوشمندانه‌ی فرهنگ سازمانی، سطح عملکرد و اثربخشی کارکنان را افزایش داده و تنش‌ها و اصطکاک‌های نامربوط و فرساینده را کاهش دهند.
  امروزه در کنار شرایط نگهداری صحیح سرمایه انسانی،  عناصر کلیدی یادگیری فعال و توسعه گستره ارتباطی کارکنان از اهمیت بالایی در پویایی و پیوستگی فرهنگی و نیز تقویت اثربخشی عملکرد سازمانی برخوردار است.